20 Ekim Dünya Osteoporoz Günü

Halk arasında ‘kemik erimesi’ olarak da adlandırılan osteoporoz, erken dönemde büyük sorunlara neden olmasa da yaş ilerledikçe kemiklerde hasar oluşumuna ve kırılmalara yol açabiliyor. Osteoporozun en dikkat çekici yönü ise genellikle kemikte kırık meydana gelmeden önce sessiz bir hırsız gibi ilerleyerek hiçbir belirti vermemesi oluyor.

Günümüzde 50 yaşın üzerindeki her 3 kadından birini tehdit eden osteoporoz, ileri yaştaki erkeklerde de görülüyor. Medline Adana Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Adam, toplumda en sık görülen metabolik kemik hastalığı olan ve artık bir halk sağlığı sorunu haline gelen osteoporoz hakkında önemli bilgiler veriyor.

Risk yaşla beraber artıyor

Bebeklik ve çocukluk döneminde artan kemik kitlesi 30-35 yaşlarında zirve yaparken daha sonra her yıl ortalama yüzde1 azalır. Kadınlarda menopoz sonrası ilk yıllarda östrojen hormonunun koruyucu etkisi ortadan kalkınca yıllık kayıp oranı yüzde 3 ila 5’e kadar çıkabilir. Bunun altında yatan neden ise kadının anatomik yapısındaki kemik yoğunluğunun erkeklere göre daha az olmasıdır.

Kalça kırıkları hayatı tehdit ediyor

Osteoporozun en korkulan ve istenmeyen bulgusu 80’li yaşlarda görülen kalça kırığıdır. Bu çağlarda kalça kırıklı hastaların yüzde 20-25’i altta yatan diğer hastalıklarının da etkisi ile hayatlarını kaybederler. Osteoporoza bağlı omur kırıkları ise kendini sırt ağrısı olarak gösterir. Devam eden süreçte boy kısalması, kamburluk, karın içi organlara bası sonucu kabızlık, yanma gibi mide ve bağırsak sorunları yaşanır. Osteoporoza bağlı en sık görülen kırık ise el bilek kırıklarıdır. 50’li yaşlarda basit düşme sonucu görülen el bilek kırıkları günlük yaşam aktiviteleri bozan önemli bir unsurdur.

Korunma çocuk çağında başlamalı

Osteoporozdan korunmanın çocukluk çağlarında başlaması gerekir. Zengin kalsiyum içeriğine sahip besinlerin günlük olarak tüketilmesi, güneş ışınlarından faydalanılarak yeterli D vitamin alınması ve düzenli egzersiz ile kas kitlesini, dolayısı ile kemik kitlesini arttırmak mümkündür. Yapılacak egzersizler yerçekimine karşı direnç egzersizleri olmalıdır. Basketbol, voleybol, ip atlama, koşma vb. egzersizler erken dönemlerde tercih edilirken, ileri yaşlarda ise yürüyüş hatta sadece yerinde yaylanma hareketi bile yeterli olacaktır. Ayrıca D vitamini kan değerleri çok düşük ise D vitamini takviyesi, sigara ve alkolden uzak durulması, soda ve kolalı içeceklerin tüketilmemesi, çay ve kahve tüketiminin günde 2-3 fincan ile sınırlandırılması önerilir. İlaç tedavisi gereken bireylerde ise ilk tercih bisfosfonat grubu ilaçlardır. Bisfosfonatların yetersiz kaldığı ya da yan etkisi nedeni ile kullanılamadığı durumlarda ise daha başka ilaç seçenekleri gündeme gelebilir.

Erkekler de risk atında

Erkeklerde erken dönemde düşük enerjili bir travma ile kemik kırığının oluşması, osteoporoza karşı uyarıcı bir işaret olarak değerlendirilmelidir. Erkek osteoporozunda araştırılması gereken durumlardan biri hipogonadizmdir (Cinsiyete özgü seks hormonlarının hiç olmaması veya yetersiz olması). Erkeklerde koruyucu ve tedavi edici yaklaşımlar ise kadınlarla aynı şekildedir.

Kimler osteoporoz riski altında?

• 3 aydan uzun süre kortizon kullananlar
• Hipertiroidi hastaları
• Antiepileptik ilaç kullananlar
• Aile öyküsünde osteoporoz olanlar
• 1 aydan uzun süre yatak istirahati alanlar
• Ailesinde kalça kırığı olanlar
• Menopoz dönemindeki kadınlar
• Boy kısalması olanlar